Monday, October 01, 2007

«Εταιρική Διακυβέρνηση και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, ως παράγοντες βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των σύγχρονων επιχειρήσεων»


Η Εταιρική Διακυβέρνηση και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, είναι δύο μη οικονομικοί παράγοντες, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια υιοθετούνται όλο και περισσότερο από τις σύγχρονες επιχειρήσεις.

Οι παράγοντες αυτοί, αν και μη οικονομικοί, θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι κάθε σοβαρής επιχείρησης και οι σύγχρονοι αναλυτές τους λαμβάνουν όλο και περισσότερο υπ’ όψιν τους στις αναλύσεις των οικονομικών αποτελεσμάτων και μελλοντικών προοπτικών των επιχειρήσεων.



Επιπρόσθετα πρέπει να τονίσουμε ότι όλοι οι μεγάλοι Θεσμικοί ή μη Θεσμικοί Επενδυτές, εξετάζουν ενδελεχώς το επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης και τις δραστηριότητες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της κάθε εταιρείας, πριν πάρουν οποιαδήποτε απόφαση για να επενδύσουν σε αυτήν τα κεφάλαια τους.

Άλλωστε μια σειρά ερευνών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, σε παγκόσμιο επίπεδο και σε επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων, έχουν καταδείξει ότι οι δύο αυτοί παράγοντες επηρεάζουν θετικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα των σύγχρονων επιχειρήσεων.

Μερικές από τις δυνατότητες που προσφέρουν στις επιχειρήσεις οι δύο αυτοί σημαντικοί μη οικονομικοί παράγοντες για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, θα παρουσιαστούν σε αυτή την εισήγηση.

Η Εταιρική Διακυβέρνηση και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία η κάθε μια ξεχωριστά και πιστεύω ότι θα πρέπει οι Διοικήσεις των επιχειρήσεων να τις πιστέψουν και να τις υιοθετήσουν, προκειμένου να προσαρμοστούν στις συνθήκες που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση των αγορών.

Ας αρχίσουμε από την Εταιρική Διακυβέρνηση:

Σε αρκετούς επιχειρηματίες, αλλά και χρηματιστές και επενδυτές υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι μοναδικός σκοπός της Εταιρικής Διακυβέρνησης, είναι ο έλεγχος των αποφάσεων της διοίκησης της κάθε εταιρείας από τους μετόχους μειοψηφίας.

Αυτή όμως, είναι μόνο η μισή αλήθεια

Η εφαρμογή χρηστής Εταιρικής Διακυβέρνησης από τις επιχειρήσεις αποβαίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό πρωτίστως εις όφελος των ίδιων των εταιρειών.

Αν εξετάσουμε μία προς μία τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, θα παρατηρήσουμε ότι οι καλύτερες εταιρείες, δηλαδή εκείνες που έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη και κερδοφορία, είναι εκείνες που έχουν και την καλύτερη Εταιρική Διακυβέρνηση.

Αντίθετα οι εταιρείες που βρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας, «μπαινοβγαίνουν» στην επιτήρηση και συνήθως καταλήγουν σε αναστολή διαπραγμάτευσης, είναι εκείνες που έχουν και το χαμηλότερο επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης

Σε αρκετές χώρες του κόσμου έχουν ήδη θεσπισθεί κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, οι οποίοι έχουν σαν βασικό στόχο τη διασφάλιση διαφανούς, χρηστής και αποτελεσματικής διοίκησης που μεγιστοποιεί την οικονομική αξία των εταιριών, προστατεύοντας ταυτοχρόνως τα συμφέροντα όλων των μετόχων.

Οι κανόνες αυτοί αναφέρονται κυρίως στο Διοικητικό Συμβούλιο της κάθε εταιρείας, την οργάνωσή του και εξασφάλιση της ανεξαρτησίας του από μεγαλομετόχους και ανώτατα διευθυντικά στελέχη της εταιρείας

Οι κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, μεταξύ άλλων προβλέπουν:

1. Συμμετοχή στα Διοικητικά Συμβούλια των εταιριών μη εκτελεστικών μελών, δηλαδή Συμβούλων που δεν έχουν σχέση εξαρτημένης εργασίας με την εταιρεία.

2. Συμμετοχή ενός αριθμού ανεξαρτήτων Συμβούλων, δηλαδή Συμβούλων που δεν έχουν στενούς συγγενικούς δεσμούς με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο ή με τους μεγαλομετόχους.

3. Διαφορετικά άτομα για τις θέσεις του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου και του Διευθύνοντος Συμβούλου.

4. Ειδική υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου που απαρτίζεται κατά πλειοψηφία από μη εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.

5. Υποχρεωτική ύπαρξη εσωτερικού κανονισμού της κάθε εταιρίας, ο οποίος μεταξύ άλλων πρέπει να περιλαμβάνει την διάρθρωση όλων των υπηρεσιών και τη σχέση μεταξύ τους, καθώς και τις διαδικασίες παρακολούθησης των συναλλαγών των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, των διευθυντικών στελεχών και γενικά όλων όσων έχουν εσωτερική πληροφόρηση εξ αίτίας της θέσης τους στην εταιρία.

6. Ειδική υπηρεσία καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών που θα απαρτίζεται αποκλειστικά, ή κύρια από μη εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.

Η κεντρική ιδέα πίσω από τους παραπάνω κανόνες είναι πως όσο ενισχύεται η ανεξαρτησία του Διοικητικού Συμβουλίου έναντι των διευθυντικών στελεχών, τόσο θωρακίζεται το Διοικητικό Συμβούλιο στην άσκηση του εποπτικού και ελεγκτικού του ρόλου επί των διευθυντικών στελεχών της επιχείρησης, με αποτέλεσμα τη βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων ή ακόμα και την αντικατάσταση των ανεπαρκών στελεχών.

Σε σχετικές έρευνες που έχουν γίνει παγκοσμίως, έχει τεθεί προς διερεύνηση η υπόθεση, πώς η σχέση ανάμεσα σε μη εθελούσιες αποχωρήσεις (απολύσεις) ανωτάτων διευθυντικών στελεχών και σε εταιρική αποδοτικότητα, θα είναι ισχυρότερη στην εποχή μετά την εφαρμογή των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Πράγματι, τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών κατέληξαν μεταξύ άλλων στα παρακάτω συμπεράσματα:

1. Παρατηρείται αύξηση στις μη εθελούσιες αποχωρήσεις ανωτάτων διευθυντικών στελεχών μετά τη θέσπιση των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης, ιδιαίτερα στις εταιρίες που συμμορφώθηκαν με τις βασικές υποδείξεις των κανόνων

2.Στις επιχειρήσεις που υιοθέτησαν τους κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, κυρίως σε όσες αυξήθηκε το ποσοστό των μη εκτελεστικών μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, παρατηρείται αύξηση του συντελεστή συσχέτισης ανάμεσα σε αποχωρήσεις ανωτάτων στελεχών και εταιρική αποδοτικότητα.

Επιπρόσθετα διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα σε εταιρική αξία και την εφαρμογή των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης, από εταιρείες εισηγμένες σε χρηματιστήρια αναπτυγμένων αγορών.

Τα ευρήματά τους συνοψίζονται ως εξής :

1.Η εταιρική αξία αυξάνεται όταν οι εταιρίες θεσπίζουν επιτροπή εσωτερικού ελέγχου ή και επιτροπή καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών.

2.Η εταιρική αξία μειώνεται όταν στις επιτροπές εσωτερικού ελέγχου ή και καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών συμμετέχουν κορυφαία διευθυντικά στελέχη.

3.Η εταιρική αξία αυξάνεται όσο αυξάνεται, πέρα κάποιου ορίου, το ποσοστό συμμετοχής στο Διοικητικό Συμβούλιο των μη εκτελεστικών μελών.

Σε αρκετές χώρες έχουν γίνει μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αναφέρονται στις σχέσεις ανάμεσα σε Θεσμικούς Επενδυτές και στις εταιρείες που επενδύουν οι Θεσμικοί Επενδυτές.

Για παράδειγμα, στη Βρετανία λειτουργεί επιτροπή εταιρικής διακυβέρνησης (Committee on Corporate Governance, UK 1998), η οποία ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των μετόχων (Μετοχικός Ακτιβισμός-shareholder activism) στις εταιρικές υποθέσεις με τους εξής τρόπους:

1.Την ανάπτυξη εκ μέρους των Θεσμικών Επενδυτών πολιτικής συμμετοχής στις ψηφοφορίες των εταιριών, στις οποίες έχουν επενδύσει.

2.Την ανάπτυξη πιο στενής επικοινωνίας και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων ανάμεσα στις εταιρίες και στους βασικούς τους, Θεσμικούς Επενδυτές.

Η σχετική εμπειρική έρευνα των Solomon and Solomon (1999) διαπιστώνει πως τα διευθυντικά στελέχη των Επενδυτικών Εταιριών :

1.Υιοθετούν την ενεργό συμμετοχή των μετόχων, έχουν αναπτύξει πολιτικές συμμετοχής στις ψηφοφορίες των εταιρειών στις οποίες επενδύουν και υποστηρίζουν τη γνωστοποίηση αυτών των πολιτικών στους πελάτες τους.

2. Ενθαρρύνουν την ανάπτυξη στενών και μακροπρόθεσμων σχέσεων επικοινωνίας και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων με τις εταιρίες, στις οποίες επενδύουν.

3.Υποστηρίζουν τη χάραξη επενδυτικών στρατηγικών με μακροπρόθεσμες προοπτικές, σε αντίθεση με τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές.

4.Έχουν καλωσορίσει τις μεταρρυθμίσεις στη Βρετανία σχετικά με την Εταιρική Διακυβέρνηση και έχουν υποστηρίξει πως οι σχετικές μεταρρυθμίσεις έχουν θετικές επιδράσεις τόσο στους Θεσμικούς Επενδυτές, όσο και στις εταιρίες, στις οποίες επενδύουν.

Στις σύγχρονες επιχειρήσεις τα συμφέροντα των μεγαλομετόχων, μικρομετόχων, διευθυντικών στελεχών και πιστωτών δεν ταυτίζονται πάντοτε.

Αντιθέτως εκδηλώνονται συχνά συγκρούσεις συμφερόντων ανάμεσα στις παραπάνω ομάδες, με αρνητικές συνέπειες στη λειτουργία της επιχείρησης.

Η καθιέρωση κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης επιδιώκει αυτό ακριβώς: Να περιορίσει τα σχετικά προβλήματα που προκύπτουν από αυτές τις συγκρούσεις συμφερόντων.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, υπό την πίεση δυσμενών επιχειρηματικών εξελίξεων σε αρκετές χώρες, ξεκίνησε από τη Βρετανία μια πρωτοβουλία μεταρρύθμισης του συστήματος Εταιρικής Διακυβέρνησης των Βρετανικών επιχειρήσεων που μεταδόθηκε σύντομα σε πολλές χώρες σε όλες τις Ηπείρους.

Τα εμπειρικά ευρήματα ενισχύουν την άποψη πως οι κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, εφ’ όσον εφαρμοσθούν σωστά, αυξάνουν την εταιρική αξία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Στη χώρα μας η Εταιρική Διακυβέρνηση καθιερώθηκε με το νόμο 3016/2002 και συμπληρώθηκε με τροπολογία στο νόμο 3091/2002. Ο προηγούμενος νόμος ήταν ο 2190/1920(!), ορισμένες διατάξεις του οποίου εξακολουθούν να ισχύουν ακόμη και σήμερα. Αρκετές από αυτές τις διατάξεις είναι πλέον αναχρονιστικές και πρέπει να προσαρμοστούν στις σύγχρονες αντιλήψεις περί λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Στη χώρα μας ο Μετοχικός Ακτιβισμός, ο οποίος συνίσταται στην ενεργό συμμετοχή Θεσμικών και μη Θεσμικών επενδυτών στα δρώμενα των επιχειρήσεων και στον διαρκή έλεγχο του επιπέδου Εταιρικής Διακυβέρνησης, εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 2004, από τον Σύνδεσμο Επενδυτών & Διαδικτύου-(ΣΕΔ) (www.sed.gr), του οποίου έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο των Θεσμικών χαρτοφυλακίων στη χώρα μας είναι τέτοιο, που αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό τη συμμετοχή των Θεσμικών Επενδυτών σε δραστηριότητες Μετοχικού Ακτιβισμού.

Ο Μετοχικός Ακτιβισμός στη χώρα μας, μεταξύ άλλων, διεκδικεί:

1. Την επί πλέον συμπλήρωση των νόμων περί Εταιρικής Διακυβέρνησης και λειτουργίας των εισηγμένων εταιριών

2. Την τροποποίηση του κανονιστικού πλαισίου των Θεσμικών χαρτοφυλακίων ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους σε διαδικασίες Μετοχικού Ακτιβισμού

3. Τη καθιέρωση «Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης»

4. Την καθιέρωση «Δείκτη Εταιρικής Διακυβέρνησης» εκ μέρους των εποπτικών αρχών της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς.

Σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη δυνατότητα προστασίας των συμφερόντων των μετόχων, ιδιαίτερα των μικρομετόχων, πρέπει να ερευνηθούν και να απαντηθούν από το Μετοχικό Ακτιβισμό

Η Εταιρική Διακυβέρνηση πιστεύω ότι είναι μια ιστορική αναγκαιότητα, η οποία θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης στην Ελληνική Κεφαλαιαγορά.

Και ερχόμαστε στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη:

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι -θα έλεγα- προέκταση της Εταιρικής Διακυβέρνησης, η οποία αποδεδειγμένα μπορεί να ωφελήσει τις επιχειρήσεις αυξάνοντας την εταιρική αξία, καθώς βελτιώνει το κοινωνικό τους πρόσωπο και αυξάνει έτσι την ανταγωνιστικότητά τους.

Στο Χρηματιστήριο Αθηνών, όπως και σχεδόν σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου, υπάρχουν εισηγμένες εταιρείες οι οποίες πέρα από τις υποχρεώσεις τους που ορίζονται από τους νόμους και τους κανονισμούς της κεφαλαιαγοράς, εφαρμόζουν σε καθαρά εθελοντική βάση την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.

Οι εταιρείες αυτές αποδεικνύουν έμπρακτα ότι σέβονται όχι μόνο τους μετόχους τους, αλλά και το κοινωνικό σύνολο.

Πρωτοβουλίες εταιρειών οι οποίες έχουν να κάνουν με κοινωνική προσφορά σε ζητήματα όπως:

-προστασία του περιβάλλοντος,

-στήριξη της παιδείας και του αθλητισμού,

-πολιτιστική αναβάθμιση της χώρας μας,

-συμμετοχή σε προγράμματα αιμοδοσίας,

-στήριξη της δημόσιας υγείας,

-κοινωνική αλληλεγγύη και φιλανθρωπία.

Δεν είναι δυνατόν να μας αφήνουν αδιάφορους, όσο και αν ο σκληρός κόσμος της οικονομίας και των κεφαλαιαγορών δεν είναι και πολύ «φιλικός» με αυτές τις, ξεχασμένες στις μέρες μας, έννοιες.

Όταν ομιλούμε για ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, δεν μπορούμε να αγνοούμε ούτε την παγκοσμιοποίηση, ούτε τα οικονομικά και κοινωνικά πρότυπα των άλλων ανεπτυγμένων ή υπό ανάπτυξη χωρών της Ευρώπης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πρωτοστατήσει στην υπογραφή όλων των διεθνών συμβάσεων στο πλαίσιο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, των βασικών αρχών για τα δικαιώματα στην εργασία, τη Συνθήκη του Ρίο, για την προστασία του περιβάλλοντος, τη Συμφωνία του Κιότο κ.α.

Επίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιτύχει το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και δείκτη κοινωνικής προστασίας, μέσω του περίφημου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Πράσινης Βίβλου για την προώθηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, άνοιξε τον διάλογο στην Ευρώπη το 2001 και το 2002, για τη σημασία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αναζητώντας τρόπους βέλτιστης εφαρμογής της με διαφάνεια και συνέπεια από τις σύγχρονες επιχειρήσεις

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι τρόπος σκέψης και πράξης. Τα βήματα για επιτυχή Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σε συνεργασία με τις διάφορες κοινότητες που μας απασχολούν είναι τα εξής:

1. Πρέπει να υπάρχει κατανόηση των πραγματικών αναγκών και προβλημάτων της κάθε κοινότητας.

2. Συμμετοχή των εργαζομένων της επιχείρησης στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων.

3. Να υπάρχει συνδυασμός δραστηριοτήτων και

4. Να υπάρχει μακροχρόνια σχέση με την κοινότητα και διαρκής δέσμευση.

Ο ορισμός της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης μέσα από την επιχειρηματική λειτουργία είναι:

Υπεύθυνη κοινωνική συμπεριφορά της επιχείρησης στο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται, αρμονική σχέση με τις ομάδες κοινού που επηρεάζει, συνειδητή ουσιαστική ολοκληρωμένη διαρκής δέσμευση της επιχείρησης έναντι της κοινωνίας και ανταπόδοση της εμπιστοσύνης της.

Κατά συνέπεια η σύγχρονη επιχειρηματική διαχείριση οφείλει να προσαρμόζεται σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη κοινωνία, στην οποία οι ανάγκες και οι προσδοκίες του κοινού πρέπει να λαμβάνονται υπόψην και να εκπληρώνονται.

Τι προσφέρει όμως η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στις ίδιες τις εταιρείες; Προσφέρει βελτίωση της φήμης και ηπιότερη αντιμετώπιση σε μια κρίση. Έτσι σταδιακά δημιουργούνται ικανοποιημένοι καταναλωτές, ικανοποιημένοι εργαζόμενοι, ικανοποιημένες τοπικές κοινότητες και κατά συνέπεια ικανοποιημένοι μέτοχοι.

Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης, σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις που δεν εφαρμόζουν ανάλογα προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης

Συμπερασματικά μπορούμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι η Εταιρική Διακυβέρνηση και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, αποδεδειγμένα αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, εφ’ όσον εφαρμοσθούν με βάση συγκεκριμένους κανόνες διαφάνειας και με σεβασμό στον άνθρωπο, την κοινωνία και τους μετόχους.

Είμαι πεπεισμένος ότι αν θέλουμε να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων, πρέπει να πείσουμε τους επιχειρηματίες για τη χρησιμότητα της Εταιρικής Διακυβέρνησης και της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και τα οφέλη που μπορεί να έχει η χρηστή εφαρμογή τους εκ μέρους των επιχειρήσεων.

No comments: