Saturday, January 16, 2010

Μετοχικός Ακτιβισμός και Εταιρική Διακυβέρνηση

Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, ο Μετοχικός Ακτιβισμός είναι το κορυφαίο και ίσως το μοναδικό "εργαλείο" αυτορρύθμισης της χρηματιστηριακής αγοράς. Συνίσταται στην οργανωμένη παρέμβαση των επενδυτών-μετόχων στα δρώμενα των επιχειρήσεων, με παράλληλη άνοδο του επιπέδου Επενδυτικής Παιδείας και διοργάνωση εκπαιδευτικών Σεμιναρίων, Ημερίδων και Συνεδρίων σε συνεργασία με τις εποπτικές αρχές και το Υπουργείο Παιδείας της κάθε χώρας. Ο έλεγχος της Εταιρικής Διακυβέρνησης και της διαφάνειας των εισηγμένων εταιρειών, είναι ο κορυφαίος στόχος του Μετοχικού Ακτιβισμού.

Είναι γεγονός ότι το επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιρειών στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Ακόμα και οι καλύτερες εταιρείες του Ελληνικού χρηματιστηρίου, έχουν μειωμένο επίπεδο Ε.Δ. σε σχέση με τις αντίστοιχες των αναπτυγμένων αγορών.
Αυτό δεν το λέω μόνο εγώ.
Το λένε οι έρευνες για την Ε.Δ. που κάνουν μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι στη χώρα μας και χρόνο με το χρόνο δεν βλέπουν καμία βελτίωση στα αποτελέσματα των ερευνών τους.
Το ζήτημα της Εταιρικής Διακυβέρνησης μας έχει απασχολήσει πάρα πολύ στον ΣΕΔ, αφού δεχόμαστε σχεδόν καθημερινά παράπονα από ιδιώτες επενδυτές για συμπεριφορές αρκετών εισηγμένων επιχειρηματιών, οι οποίοι όχι μόνο δεν σέβονται τους μετόχους μειοψηφίας, αλλά κάνουν ότι μπορούν για να μειώσουν το επίπεδο Ε.Δ. στην εταιρεία τους και τελικά να απαξιώσουν τον θεσμό.
Όμως πλέον βρισκόμαστε στο 2010, με το Διαδίκτυο να έχει μπει σε κάθε σπίτι και δύσκολα μπορεί πλέον κανείς να κοροϊδέψει τους επενδυτές.
Μόνο η εφαρμογή χρηστής και ειλικρινούς Εταιρικής Διακυβέρνησης και διαφάνειας θα ξαναφέρει τους ιδιώτες επενδυτές στο Χ.Α., η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων έχει αποχωρήσει εδώ και πολύ καιρό. Και όχι μόνο έχουν αποχωρήσει, αλλά έχουν το χρηματιστήριο σε πλήρη απαξίωση.
Χαρακτηριστική είναι η φράση ενός φίλου μου, κορυφαίου αναλυτή της αγοράς: «Ντρεπόμαστε να πούμε τι δουλειά κάνουμε».
Αρκετές εισηγμένες εταιρείες διαμαρτύρονται για τα μεγάλα κόστη που έχει η παραμονή τους στο Χ.Α. Ίσως εν μέρει να έχουν δίκιο, όμως εμείς ζητάμε δύο απλά πράγματα που δεν κοστίζουν τίποτα: Διαφάνεια και σεβασμό…
Το να ενημερώνει μια εταιρεία έγκυρα και έγκαιρα την ιστοσελίδα της δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα. Το να έχει πραγματικά ανεξάρτητα μέλη στο Δ.Σ. και όχι διακοσμητικά στοιχεία, δεν κοστίζει τίποτα. Το να κάνει την τακτική Γεν. Συνέλευση έγκαιρα και όχι στις 30 Ιουνίου, μαζί με άλλες 200 εταιρείες και να διευκολύνει την συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσοτέρων μετόχων, δεν κοστίζει τίποτα.
Το να εκδίδει το ετήσιο ενημερωτικό δελτίο έγκαιρα, να το διαθέτει για «κατέβασμα» από την ιστοσελίδα της και όχι να το δίνει 5 λεπτά πριν τη συνέλευση ή ακόμα και μετά από αυτήν, δεν κοστίζει τίποτα.

Ας έλθουμε όμως στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Δ. στη χώρα μας:

1.Ανεξάρτητα μέλη

Είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα, το οποίο αν δεν λυθεί δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουμε ικανοποιητικό επίπεδο Ε.Δ. Όσες μελέτες και αν γίνουν, όσες Ημερίδες, Συνέδρια κλπ, αν δεν αναβαθμιστούν τα ανεξάρτητα μέλη στα Δ.Σ. των εταιρειών, αν δεν γίνουν πραγματικά ανεξάρτητα και αν δεν δούμε επιτέλους μια μέρα την ΠΡΩΤΗ εισηγμένη που θα βάλει ανεξάρτητο μέλος στο Δ.Σ. το οποίο να προέρχεται από τους μετόχους μειοψηφίας και να μην είναι της απολύτου εμπιστοσύνης του μεγαλομετόχου, δεν χρειάζεται να μιλάμε για Ε.Δ. γιατί απλούστατα δεν μας πιστεύει κανείς.
Οι εισηγμένες εταιρείες όταν ανακοινώνουν τα ανεξάρτητα μέλη στο Δ.Σ. περιορίζονται στο να αναφέρουν τα πτυχία ή το βιογραφικό τους, λες και αυτό από μόνο του εξασφαλίζει την πραγματική ανεξαρτησία τους.
Εδώ μου έρχεται πάντα στο μυαλό η φράση κορυφαίου χρηματιστή, ο οποίος είχε πει πριν από μερικά χρόνια: «Η Ε.Δ. έγινε για να συμπληρώνουν το μισθό τους κάποιοι καθηγητές»

Έχω μια απορία: Ο νόμος περί Ε.Δ. (3016/2002, αρ.4, παρ.2) λέει επί λέξει: «Τα ανεξάρτητα μέλη του Δ.Σ. μπορούν να υποβάλλουν, ο καθένας ή από κοινού, αναφορές και ξεχωριστές εκθέσεις από αυτές του Δ.Σ. προς την τακτική ή έκτακτη Γ.Σ. της εταιρείας, εφ’ όσον κρίνουν τούτο αναγκαίο»
Και ερωτώ: Από το 2002 που θεσπίστηκε ο νόμος περί Ε.Δ. μέχρι σήμερα, χρεοκόπησαν τόσες εισηγμένες εταιρείες, άλλες ήλθαν στο χείλος της χρεωκοπίας, άλλες βγήκαν από το ταμπλό κλπ. Κανένα μα κανένα ανεξάρτητο μέλος δεν «έκρινε αναγκαίο» να κάνει αυτή την έρημη την «έκθεση», ή έστω «αναφορά» που προβλέπει ο νόμος; Εγώ τουλάχιστον δεν έχω δει καμία τέτοια έκθεση, ή αναφορά ανεξαρτήτου μέλους σε Γ.Σ. εισηγμένης. Αντίθετα τα «ανεξάρτητα μέλη» στη συντριπτική τους πλειοψηφία, απουσιάζουν επιδεικτικά και προκλητικά θα έλεγα από τις Γεν.Συνελεύσεις των εισηγμένων, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν ανεξάρτητα μέλη.

Σε άλλο σημείο ο νόμος περί Ε.Δ.(3016/2002, αρ.3, παρ.1) λέει επί λέξει: «Η ύπαρξη ανεξαρτήτων μελών δεν είναι υποχρεωτική όταν στο Δ.Σ. ορίζονται ρητά και συμμετέχουν ως μέλη, εκπρόσωποι της μειοψηφίας των μετόχων»
Περιττό να πούμε ότι σε καμία εισηγμένη εταιρεία δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα έστω και ένας εκπρόσωπος των μετόχων μειοψηφίας.

Εμείς προτείνουμε την αναβάθμιση των ανεξαρτήτων μελών στα Δ.Σ. των εισηγμένων τα οποία να εκπροσωπούν στο Δ.Σ. τους μετόχους μειοψηφίας και τουλάχιστον ένας εκπρόσωπός τους να παρίσταται στην τακτική Γεν. Συνέλευση και να υποβάλλει υποχρεωτικά έκθεση για τα πεπραγμένα της Διοίκησης.
Προτείνουμε επίσης της εφαρμογή του Cumulative Voting (αθροιστική ψήφος), μέσω του οποίου οι μέτοχοι μειοψηφίας θα μπορούν να εκλέγουν τουλάχιστον ένα ανεξάρτητο μέλος στο Δ.Σ. της εταιρείας, εφ όσον βέβαια συγκεντρώνουν ένα ποσοστό της τάξεως του 5%

2. Εσωτερικός έλεγχος

Άλλος ένας «θεσμός» που προβλέπεται από το νόμο περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει αποτύχει. Για τον εσωτερικό έλεγχο ισχύει το ίδιο ερώτημα που έκανα για τα ανεξάρτητα μέλη: Από το 2002 μέχρι σήμερα σε περισσότερες από 400 εταιρείες, πολλές από τις οποίες χρεοκόπησαν και βγήκαν από το ταμπλό καταστρέφοντας χιλιάδες επενδυτές ΠΟΤΕ και ΚΑΝΕΝΑΣ εσωτερικός έλεγχος δεν θεώρησε αναγκαίο να κάνει κάποια παρέμβαση, και να πάρει αποστάσεις από τα πεπραγμένα της διοίκησης, με κάποια έκθεση προς τη Γ.Σ. ή ακόμα και προς τον τύπο και τα ΜΜΕ.
Το συμπέρασμα που οδηγούμαστε από τα παραπάνω είναι το εξής: Όσο τα ανεξάρτητα μέλη και ο εσωτερικός έλεγχος θα είναι της απολύτου επιλογής του μεγαλομετόχου, δεν μπορούμε να μιλάμε για χρηστή και ειλικρινή Εταιρική Διακυβέρνηση.
Περιμένουμε από τη νέα Κυβέρνηση, που εκλέχτηκε πρόσφατα και επαγγέλλεται τη διαφάνεια και την ισονομία, να δώσει πρώτη το παράδειγμα. Περιμένουμε από τον κ. Πρωθυπουργό και από τον Υπ. Οικονομικών, να διορίσουν τα Δ.Σ. στις εταιρείες που ελέγχονται από το δημόσιο και να αφήσουν έστω μία θέση κενή, για να εκλεγεί ένας εκπρόσωπος των μετόχων μειοψηφίας από τη Γεν. Συνέλευση. Αν το θέλουν είναι εύκολο να το κάνουν. Μέχρι τότε εμείς θα είμαστε «σε θέση μάχης» για την Εταιρική Διακυβέρνηση…και περιμένουμε.
Σε αρκετούς επιχειρηματίες, αλλά και χρηματιστές και επενδυτές υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι μοναδικός σκοπός της Εταιρικής Διακυβέρνησης, είναι ο έλεγχος των αποφάσεων της διοίκησης της κάθε εταιρείας από τους μετόχους μειοψηφίας.

Αυτή όμως, είναι μόνο η μισή αλήθεια
Η εφαρμογή χρηστής Εταιρικής Διακυβέρνησης από τις επιχειρήσεις αποβαίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό πρωτίστως εις όφελος των ίδιων των εταιρειών.

Αν εξετάσουμε μία προς μία τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, θα παρατηρήσουμε ότι οι καλύτερες εταιρείες, δηλαδή εκείνες που έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη και κερδοφορία, είναι εκείνες που έχουν και την καλύτερη Εταιρική Διακυβέρνηση.

Αντίθετα οι εταιρείες που βρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας, «μπαινοβγαίνουν» στην επιτήρηση και συνήθως καταλήγουν σε αναστολή διαπραγμάτευσης, είναι εκείνες που έχουν και το χαμηλότερο επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης

Σε έρευνες που έχουν γίνει παγκοσμίως, διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα σε εταιρική αξία και την εφαρμογή των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης, από εταιρείες εισηγμένες σε χρηματιστήρια αναπτυγμένων αγορών.

Τα ευρήματά τους συνοψίζονται ως εξής :

1.Η εταιρική αξία αυξάνεται όταν οι εταιρίες θεσπίζουν επιτροπή εσωτερικού ελέγχου, η οποία κάνει ουσιαστικό και ειλικρινή έλεγχο και επιτροπή καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών.

2.Η εταιρική αξία μειώνεται όταν στις επιτροπές εσωτερικού ελέγχου και καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών συμμετέχουν κορυφαία διευθυντικά στελέχη, ή στελέχη που είναι της απολύτου επιλογής του μεγαλομετόχου.

3.Η εταιρική αξία αυξάνεται όσο αυξάνεται, πέρα κάποιου ορίου, το ποσοστό συμμετοχής στο Διοικητικό Συμβούλιο των μη εκτελεστικών και πραγματικά ανεξαρτήτων μελών.

Σε αρκετές χώρες έχουν γίνει μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αναφέρονται στις σχέσεις ανάμεσα σε Θεσμικούς Επενδυτές και στις εταιρείες που επενδύουν οι Θεσμικοί Επενδυτές.

Για παράδειγμα, στη Βρετανία λειτουργεί Επιτροπή Εταιρικής Διακυβέρνησης, (committee on corporate governance UK 1998),
η οποία ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των μετόχων (Μετοχικός Ακτιβισμός-Shareholder Activism) στις εταιρικές υποθέσεις.

Τα επιστημονικά ευρήματα ενισχύουν την άποψη πως οι κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, εφ’ όσον εφαρμοσθούν σωστά, αυξάνουν την εταιρική αξία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο των Θεσμικών χαρτοφυλακίων στη χώρα μας είναι τέτοιο, που σχεδόν απαγορεύει τη συμμετοχή των Θεσμικών Επενδυτών σε δραστηριότητες Μετοχικού Ακτιβισμού.
Αντίθετα στις αναπτυγμένες αγορές τα Θεσμικά Χαρτοφυλάκια, ακόμα και τα ταμεία, κάνουν Μετοχικό Ακτιβισμό, επειδή γνωρίζουν πολύ καλά ότι είναι το κορυφαίο και ίσως το μοναδικό «εργαλείο» για την πραγματική και ουσιαστική αυτορρύθμιση της αγοράς.

Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι το χρηματιστήριο είναι ο κυριότερος μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και όχι «ναός του τζόγου», όπως το θέλουν μερικοί.
Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζεται κυρίως Πολιτική Βούληση…
Η εφαρμογή χρηστής και ειλικρινούς Εταιρικής Διακυβέρνησης πιστεύω ότι είναι μια ιστορική αναγκαιότητα, η οποία θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη των εισηγμένων εταιρειών. Κυρίως όμως θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς τις εισηγμένες εταιρείες, η οποία βρίσκεται σήμερα στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών και η αποκατάσταση αυτή είναι μονόδρομος για την ουσιαστική αναβάθμιση της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς.

Μπάμπης Εγγλέζος

No comments: